Foto: Daan Snoeks
Door: Annika Verdam
De gemeente zet zich de komende jaren in om het aanbod van deelvervoer te vergroten, zodat bewoners in de toekomst geen (privé)auto meer nodig hebben. Maar is Utrecht daar wel klaar voor?
“In 2030 moeten Utrechters deelvervoer vanzelfsprekender vinden dan het bezit van een eigen auto", dat schrijft wethouder Van Hooijdonk in haar aanpak deelvervoer. In het mobiliteitsplan wordt deze doelstelling ook benoemd. Het doel van de gemeente? Een stad waarin bewoners geen eigen auto meer hoeven te bezitten. Utrechters moeten in de toekomst kunnen vertrouwen op een systeem van deelmobiliteit dat de mobiliteitsbehoefte volledig voorziet.
Om dit te bereiken richt de gemeente zich op het vergroten van het aantal deelvoertuigen, met als hoofdrolspeler: de elektrische deelauto. Door hierin te investeren, hoopt de gemeente op het verminderen van het aantal geparkeerde auto’s en de hoeveelheid autoritten in de stad.
Vaarwel auto
Uit de jaarlijkse peiling van CROW, het kennisinstituut voor infrastructuur, blijkt dat Utrecht in 2021 het hoogste aantal deelauto's per honderdduizend inwoners had (1.958), gevolgd door Amsterdam (1.733). Bij maar liefst elf procent van de Utrechters gebruikte iemand uit het huishouden een deelauto. Uit cijfers van de gemeente blijkt dat zo’n dertig procent van de Utrechters geen eigen auto meer heeft. Marno Middelbos is daar één van. Vijf jaar geleden besloot hij zijn auto vaarwel te zeggen. “Ik gebruikte mijn auto te weinig. Binnen Utrecht pak ik vaak de fiets en ik gebruik het ov om op mijn werk te komen”, vertelt hij. Maar vooral het parkeren was een grote factor in zijn keuze om de auto weg te doen: “In de binnenstad is het erg lastig om een parkeerplek te vinden. Je blijft maar rondjes rijden en daar had ik geen zin meer in”, aldus de Utrechter.
Sinds Middelbos geen privéauto meer bezit, maakt hij regelmatig gebruik van deelauto’s. Het bevalt hem goed: “Ik vind het fijn dat ik geen verantwoordelijkheid heb over een eigen auto. Zo hoef ik me geen zorgen te maken over het onderhoud, nieuwe winterbanden en een APK." Toch zijn er momenten dat Middelbos een eigen auto mist. “Mijn ouders wonen in een klein dorpje in Drenthe en als ik daar met een deelauto naartoe moet, kost dat veel geld. Daarnaast moet je een deelauto voor een bepaalde tijd reserveren. Als je in de file belandt en je levert hem te laat in, krijg je een boete.”
Het reserveringssysteem is ook een stressfactor voor deelauto-gebruiker Marjolein van Huik. “Op feestjes kun je niet zomaar blijven hangen als het gezellig is. Je moet namelijk van tevoren inplannen wanneer je de auto terugbrengt”, vertelt ze. Een eigen auto heeft Van Huik al dertien jaar niet meer. “Ik vind het fijn dat ik nooit meer hoeft te zoeken naar een parkeerplek. In de binnenstad van Utrecht zijn die namelijk zeldzaam. Verder is de deelauto net iets goedkoper voor mij,” licht ze toe.
Deelauto voor elke Utrechter?
Toch is een deelauto niet voor iedereen handig, geeft Van Huik toe: “Als je dagelijks met de auto naar je werk gaat, is een deelauto niet voordelig. Net als voor gezinnen met kleine kinderen. Elke keer opnieuw de kinderzitjes vastmaken in de deelauto lijkt me onpraktisch." Middelbos is het eens dat een deelauto niet voor iedereen geschikt is. “Het ligt eraan hoe vaak en om welke redenen je je eigen auto gebruikt. Dat verschilt natuurlijk per persoon. Ik denk dat er veel mensen zijn die voorlopig geen afstand willen doen van hun auto.”
Daar heeft Middelbos gelijk in. Uit onderzoek van deelautoplatform Greenwheels (2022) blijkt dat veertig procent van de Nederlandse autobezitters hun eigen auto niet wil opgeven. Ook in Utrecht is niet iedereen overtuigd van het ideale beeld dat de gemeente in gedachte heeft. Op de vraag of men bereid is hun auto in te ruilen voor een deelexemplaar, kreeg de redactie de volgende reacties: “Nee, hoe moet ik dan naar mijn werk, met vakantie of boodschappen halen? Een eigen auto is ook een stuk vrijheid waar we dik voor moeten betalen." Een andere reactie luidde: “Dat lukt niet. Voor mijn beroep ben ik dagelijks onderweg en daarbij wil ik niet afhankelijk zijn van andere partijen." Ook voor mensen met een beperking is het gebruik van een deelauto niet ideaal blijkt: “Een deelauto is niets voor mij. Vanwege mijn lichamelijke beperking kan ik alleen rijden in auto’s die daar specifiek voor zijn aangepast.”
Is Utrecht klaar om de privéauto vaarwel te zeggen? Een deelauto lijkt momenteel niet voor iedereen gunstig te zijn. Hoewel de populariteit van deelauto’s toeneemt, is het dus nog maar de vraag of het de gemeente lukt om de overstap voor elk type inwoner interessant te maken.
Wat zijn de plannen voor mobiliteit in een alsmaar groeiende stad Utrecht? Met die vraag in gedachten hebben studenten van de Hogeschool Utrecht Gijs Bol, Thimo Meulendijk, Annika Verdam, Lara de Boer, Anaïs Banzira, Daan Snoeks en Fien van Snippenberg tien weken gewerkt vanuit HUB Utrecht. Daar is deze productie onderdeel van. Meer werk is te vinden in dit dossier.